Projekt nowelizacji obu ustaw został przygotowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ostatnich miesiącach resort przeprowadził konsultacje społeczne proponowanych przepisów.
Uzasadniono, że zmiany mają dostosować ład prawny w zakresie mediów publicznych w Polsce do zasad wspólnego rynku Unii Europejskiej. W środę Centrum Informacyjne Rządu poinformowało, że projekt został przyjęty przez Radę Ministrów. Teraz zostanie skierowany do parlamentu.
Dokładniej określona misja publiczna
W projekcie nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji bardziej szczegółowo opisano zadania nadawców publicznych wynikające z misji publicznej, dodając m.in. działania w internecie i technologiach cyfrowych.
Przykładowo zapis o „tworzeniu i rozpowszechnianiu programów wyspecjalizowanych, na których rozpowszechnianie uzyskano koncesję” uzupełniono o dwa punkty: 2a -„tworzenie i dostarczanie przez sieci telekomunikacyjne audialnych, audiowizualnych i tekstowych usług innych niż programy, związanych z programami, uzupełniających, poszerzających lub wzbogacających je, które realizują demokratyczne, społeczne i kulturalne potrzeby społeczeństwa, w tym audiowizualnych usług medialnych na żądanie” oraz 2b – „rozwijanie kontaktów z odbiorcami programów, o których mowa w pkt 1 i 2, oraz innych usług, o których mowa w pkt 2a, w tym przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość”.
Z kolei punkt opisujący „prowadzenie prac nad nowymi technikami tworzenia i rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych” rozwinięto do postaci: „prowadzenie prac nad nowymi technikami tworzenia i rozpowszechniania programów radiowych lub telewizyjnych oraz tworzenia i dostarczania innych usług, o których mowa w pkt 2a, oraz rozwijania kontaktów zgodnie z pkt 2b, a także zachęcanie do korzystania z takich technik”, natomiast zapis mówiący o „prowadzeniu działalności produkcyjnej, usługowej i handlowej związanej z twórczością audiowizualną, w tym eksportu i importu” zmieniono na dwa punkty: „prowadzenie działalności w zakresie nabywania, przygotowania, produkcji lub koprodukcji audycji i innych materiałów na potrzeby programów i innych usług, o których mowa w pkt. 1-2a” oraz „prowadzenie działalności w zakresie zachowywania, ochrony, konserwacji i uzupełniania zbiorów audycji i innych materiałów nabytych lub wytworzonych na potrzeby programów i innych usług, o których mowa w pkt 1-2a”.
Karta powinności mediów publicznych na 5 lat
Według nowelizacji 19 podmiotów publicznej radiofonii i telewizji (TVP, Polskie Radio i 17 rozgłośni regionalnych Polskiego Radia) będą ustalać z przewodniczącym KRRiT kartę powinności określającą projekty, które będą realizowane w ramach misji publicznej, oraz plan ich finansowania (zarówno ze środków publicznych, jak i wpływów z działalności komercyjnej). Nadawcy projekt takiego planu na najbliższy rok będą przekazywać KRRiT do końca kwietnia, a jego ostateczna wersja ma zostać uzgodniona i opublikowana od końca listopada.
Na podstawie tych planów KRRiT będzie przekazywać nadawcom środki z abonamentu radiowo-telewizyjnego. Środki te nie będą mogły być wyższe niż koszt netto misji publicznej, czyli nakłady poniesione na projekty realizowane w ramach tej misji pomniejszone o wpływy z tych projektów (np. przychody reklamowe).
Nadawcy publicznie będą mieć prawo do zachowania maksymalnie 10 proc. środków od KRRiT, jeśli przy realizacji projektów w ramach misji publicznej poniosą niższe od planowanych koszty netto. Większe nadwyżki będą musieli zwracać regulatorowi.
Nowelizacja ma również wyznaczyć zasady skutecznego nadzoru nad realizacją misji publicznej. Dlatego doprecyzowano obowiązki sprawozdawcze nadawców, poszerzono kompetencje nadzorczych nad nadawcami oraz wprowadzono możliwość wydawania wiążących zaleceń dotyczących realizacji misji, a jeśli nie byłyby one realizowane – nakładania kar finansowych na osoby z władz nadawców.
Nowelizacja ustawy ma zacząć obowiązywać od początku przyszłego roku, przy czym niektóre przepisy wejdą w życia z początkiem 2020 roku.
Jaki sposób finansowania mediów publicznych?
W nowelizacji nie wprowadzono żadnych zmian w zakresie sposobu finansowania mediów publicznych.
– Ministerstwo Kultury jest przygotowane na każdą decyzję polityczną, jaka zostanie podjęta w kwestii finansowania mediów publicznych: czy ma być to uszczelnienie abonamentu, opcja PIT/KRUS czy finansowanie z budżetu państwa. Możemy uruchomić każdą z tych trzech możliwości – powiedział portalowi Wirtualnemedia.pl na początku marca Paweł Lewandowski, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego.
W ostatnich miesiącach najwięcej dyskutowano o tym ostatnim wariancie. W styczniu br. Krzysztof Czabański, poseł PiS i przewodniczący Rady Mediów Narodowych, zapowiedział, że od 2019 roku nie będzie już obowiązywał abonament radiowo-telewizyjny. W zamian media publiczne mają otrzymywać dotację z budżetu państwa, która może wynosić 2,5-3 mld zł rocznie.
Czabański zapewnił, że prace nad zmianą przepisów w tym zakresie są już prowadzone w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W poniedziałek Jarosław Sellin, wiceminister w tym resorcie, w audycji „Siódma9” stwierdził, że w najbliższej przyszłości media publiczne będą dotowane z budżetu państwa.
Według Sellina trudno będzie podnieść wysokość obecnego abonamentu rtv albo wprowadzić nową daninę na rzecz mediów publicznych. – Nowe propozycje oznaczałyby jednak nowe obciążenie podatkowe. To naprawdę nigdy nie jest łatwe dla władzy – przyznał wiceminister kultury.
W ub.r. Telewizja Polska zanotowała wzrost wpływów z abonamentu radiowo-telewizyjnego o 69,9 proc. do 622,5 mln zł. Natomiast Polskie Radio miało z abonamentu 193,4 mln zł, o 4,06 proc. więcej niż rok wcześniej.
Obaj nadawcy otrzymali pierwszą transzę rekompensaty z budżetu państwa za przychody z abonamentu rtv utracone w latach 2010-2017 z powodu zwolnienia z tej opłaty niektórych grup społecznych. Tę rekompensatę, w łącznej wysokości 980 mln zł (z czego ok. 860 mln zł) przyznano w ramach nowelizacji pod koniec ub.r. zeszłorocznej ustawy budżetowej.