Wręczenie nagrody „Juliusz” – już po raz ósmy – było w sobotę jednym z wydarzeń trwających w październiku 54. Rybnickich Dni Literatury. Na ich program składają się spektakle, koncerty, wystawy, prezentacje literackie, warsztaty i spotkania autorskie. Doroczne Dni należą do najstarszych w Polsce organizowanych nieprzerwanie wydarzeń poświęconych literaturze.
W tym roku nominację do nagrody „Juliusz” uzyskały książki: „Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki” Karoliny Dzimiry-Zarzyckiej, „Kopernik. Rewolucje” Wojciecha Orlińskiego, „Sygnał w zenicie” Krzysztofa Siwczyka, „Lodołamaczka. Swiatłana Cichanouska” Rusłana Szoszyna oraz „Trzy tłumaczki” Krzysztofa Umińskiego. Jak wyjaśniała podczas sobotniego wieczoru w Teatrze Ziemi Rybnickiej członkini jury Agata Passent, jury ujęło podejście Orlińskiego do bohatera, który nie pozostawił po sobie wielu materiałów, z perspektywy fascynata nauk ścisłych, który stał się w nim trochę belfrem, a trochę pisarzem.
Górnośląska Nagroda Literacka „Juliusz” to wyróżnienie ustanowione przez Prezydenta Rybnika. W trzech pierwszych edycjach wyróżniano najlepsze polskie książki, wyłonione spośród publikacji literackich danego roku. Od 2019 r. nagroda jest przyznawana za najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w roku poprzednim.
Zgodnie z regulaminem nagrody, zwyciężyć może tylko jedna książka, za którą jej autor otrzymuje statuetkę oraz nagrodę pieniężną w wysokości 50 tys. zł. Decydując o nagradzaniu biografii, pomysłodawcy samorządowej nagrody argumentowali, iż ten gatunek nie miał wcześniej w Polsce swojego wyróżnienia, a jednocześnie jest to forma literacka, po którą chętnie sięgają czytelnicy.
W sobotę wręczono również nagrodę za Herstorię 2023. Na ten towarzyszący nagrodzie „Juliusz” konkurs wpłynęło ponad 100 zgłoszeń prezentujących historie kobiet. W tym roku zwyciężyła historia architektki „Diana Reiter. Waszti buduje domy aniołom”. Autorka Barbara Szwedowska otrzymała nagrodę finansową wartości 3 tys. zł.
Kapitułę konkursu w tym roku tworzyli: Anna Cieplak, Agata Passent, Ewa Niewiadomska, Tadeusz Sławek, Zbigniew Kadłubek (przewodniczący) oraz Jan Baron (sekretarz).
Dotychczas tryumfowały książki: „Kobro. Skok w przestrzeń” autorstwa Małgorzaty Czyńskiej (2016), „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia” Moniki Muskały (2017), „Dar meneli” Roberta Rybickiego (2018), „Ota Pavel. Pod powierzchnią” Aleksandra Kaczorowskiego (2019), „Jaremianka. Biografia” Agnieszki Daukszy (2020), „Nasza pani z Ravensbrück” Marty Grzywacz, oraz w ub. roku „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana” Artura Domosławskiego.