Po wyborach jak bumerang wraca pytanie o zmiany we władzach mediów publicznych. Niektórzy w PiS mają być niezadowoleni z narracji Telewizji Polskiej prowadzonej w czasie kampanii, ważyć się mają także losy prezesa Polskiego Radia. – Właśnie dzięki pluralizmowi medialnemu, który TVP zapewnia Polakom, Prawo i Sprawiedliwość osiągnęło rekordowy, historyczny wynik, najlepszy po ’89 roku – mówi Wirtualnemedia.pl Jacek Kurski, prezes TVP.
Wybory do Sejmu wygrał PiS, opozycja bierze Senat – tak w skrócie można opisać wynik niedzielnych wyborów parlamentarnych. Większość mandatów dla kandydatów opozycji w izbie wyższej ma nie budzić zadowolenia partii rządzącej. Dziennik „Fakt” podał, że w Prawie i Sprawiedliwości rozpoczęło się „szukanie winnych”, a według informatorów gazety ma chodzić m.in. o prezesa Telewizji Polskiej Jacka Kurskiego. Senatorzy PiS mieli być „niewystarczająco eksponowani w programach publicznego nadawcy, a zamiast nich pokazywani byli mało znani politycy”.
Wicepremier Jacek Sasin w TVN24 stwierdził natomiast wprost, że ugrupowanie to musi „dokonać analizy komunikacji ze społeczeństwem” i odpowiedzieć sobie na pytanie, „dlaczego część Polaków głosuje wbrew własnemu interesowi”.
Złośliwi już na kilka dni przed wyborami komentowali również, że Telewizja Polska przyczyni się do wejścia do Sejmu posłów Konfederacji, którzy – wbrew zamierzeniom – byli szczególnie eksponowani w „Wiadomościach” w ostatnich dniach kampanii po przegranych przez TVP procesach w trybie wyborczym.
Na Woronicza kilkukrotnie mówiło się już o wymianie prezesa Telewizji Polskiej. Niektórzy mają sądzić, że część plotek rozpuszcza on sam, by sprawdzić, kto będzie wierny w gorszych czasach. Oczywistym zatem było, że temat ewentualnej zmiany prezesa powróci jak boomerang nawet po wygranych – w (nie)wystarczającym stopniu – wyborach.
Nasi rozmówcy twierdzą, że żadne konkretne decyzje w tej sprawie jeszcze nie zapadły, ponieważ wymiana stołków w spółkach nie jest priorytetem. Najpierw konieczny jest wybór i zaprzysiężenie nowego rządu, w którym – jak słyszymy – większej rewolucji ma nie być. Logiczne jednak ma być kontynuowanie dotychczasowej polityki kadrowej. – Obstawiam, że nie będzie żadnych zmian w najbliższej przyszłości. I to mowa o najbliższym pół roku, a może nawet roku – mówi nam jeden z rozmówców. – Jeśli będą jakieś zmiany to raczej w radach nadzorczych spółek ze względu na formalne przesłanki – dodaje.
Inny stwierdza kategorycznie: – Kurski nie poleci, to jest pewne. Po każdych wyborach jest ta sama kwestia, teraz też te same pogłoski. Nic mu nie zagraża – komentuje.
Wsparcie samego prezesa PiS szef Telewizji Polskiej miał sobie zapewniać już podczas wieczoru wyborczego, kiedy w niedzielę wieczorem świętował zwycięstwo wyborcze w w siedzibie partii. Radosław Fogiel, zastępca rzecznika prasowego PiS tłumaczył potem, że obecność Jacka Kurskiego z żoną w tych okolicznościach było tylko „sytuacją prywatną”.
Kurski: Dzięki pluralizmowi TVP, PiS osiągnęło rekordowy wynik
Spytaliśmy prezesa Kurskiego, jak przyjmuje komentarze i doniesienia, że niektórzy działacze partii mają chcieć jego „politycznej głowy”. – To pytanie nie do mnie, bo ja jestem prezesem telewizji, a nie politykiem. Telewizja dba zaś o dopełnienie pluralizmu medialnego i równość szans w debacie publicznej w Polsce, a nie o wyniki poszczególnych partii. To jak z tego pluralizmu korzystają politycy i jak to się przekłada na wynik, to już sprawa rozliczeń wewnątrz świata polityki, a nie wobec TVP – stwierdził.
Dodał, że „pytanie jest tym bardziej dziwne, ponieważ on spotkał się z opinią przeciwną – że właśnie dzięki pluralizmowi medialnemu, który TVP zapewnia Polakom, Prawo i Sprawiedliwość osiągnęło rekordowy, historyczny wynik, najlepszy po ’89 roku”.
Zaznaczył też, że „nie spotkał się z taką opinią i może to kwestia czyichś osobistych frustracji”. – Rolą TVP i moją jako jej prezesa jest zapewnienie zrównoważonego przekazu i to zostało w pełni zrealizowane. Obywatele dokonali demokratycznych wyborów w oparciu o własne oceny. Telewizja jest tylko boiskiem, zapewnia świetną murawę, doskonale oświetlenie i pełną widownię. Ale boisko nie gra, grają piłkarze – podsumował w odpowiedzi dla Wirtualnemedia.pl, prezes TVP Jacek Kurski.
Według niektórych ważyć się mają też losy szefa Polskiego Radia. Doniesienia o jego odejściu pojawiły się już przed wyborami. Miał wtedy zorganizować nawet spotkanie z pracownikami i podziękować im za „ciężką pracę” w ostatnich tygodniach. Część z nich odebrała to jako pożegnanie, choć sam prezes miał stwierdzić, że nie o to w jego przemówieniu chodziło.
Na giełdzie nazwisk do stołka prezesa publicznej rozgłośni miał być Krzysztof Czabański, czego sam mógłby sobie życzyć – był już niegdyś szefem publicznego radia. Nieoficjalnie wiadomo też, że przez ostatnie miesiące to on zarządzał spółką z tylnego fotela. Po przegranych przez niego wyborach (startował z drugiego miejsca z listy w Toruniu, a otrzymał 5 413 głosów i nie dostał się do Sejmu) jego pozycja znacznie się jednak osłabiła. Nadal będzie szefem Rady Mediów Narodowych (obecna kadencja upływa w 2022 roku). Pytaniem jednak pozostaje czy PiS na tyle długo będzie uznawać potrzebę istnienia tego bytu – de facto zajmującego się tylko powoływaniem i odwoływaniem kandydatów na stanowiska w mediach publicznych, czy uzna, że lepsza będzie jego likwidacja.
Jeśli przewodniczący nadal będzie zajmował się rządzeniem w RMN, niewykluczone, że to już nie on będzie przynajmniej częściowo współdecydował o tym, kto zasiada w zarządach TVP, Polskiego Radia i ośrodków regionalnych. Wiadomo, że najważniejsze decyzje zapadają na Nowogrodzkiej, ale w niektórych sprawach Krzysztof Czabański miał całkowitą autonomię. Z partią miał nie uzgadniać przykładowo odwołania członka zarządu PR Mariusza Staniszewskiego. Początkowo tak było też z odwołaniem wspomnianego prezesa Kurskiego w sierpniu 2016 roku. Po dwóch godzinach od posiedzenia i wizycie u prezesa PiS wznowiono jednak obrady i stwierdzono, że uchwałę na ten temat trzeba „doprecyzować”. W efekcie szef TVP wygrał później konkurs i pozostał na stanowisku. Trwa tak do dzisiaj.
Bez zmian w Ministerstwie Kultury
Jeden z naszych rozmówców uważa, że nie będzie żadnych radykalnych zmian w mediach publicznych w ciągu kilku najbliższych miesięcy. Media nie interesują przeciętnego wyborcę, a nacisk PiS będzie kładł na gospodarkę i kwestie podatkowe, a nie na media publiczne.
O ewentualnych zmianach nie będzie się więc mówiło natychmiast – najpierw trzeba dogadać się w strukturach – z ziobrystami i gowinowcami.
Bez zmian ma się też odbyć w Ministerstwie Kultury, wicepremier Piotr Gliński miał to już zapowiedzieć pracownikom swojego resortu.
Scenariusz węgierski
Lider PO Grzegorz Schetyna w swoim krótkim przemówieniu tuż po ogłoszeniu wyników wyborów powiedział: „Nie będzie Budapesztu w Warszawie”. Paradoksalnie tego dnia wybory samorządowe na Węgrzech wygrał w stolicy kandydat opozycji – Gergely Karacsony i został burmistrzem.
Modelem węgierskim w mediach publicznych straszą najwięksi przeciwnicy PiS-u, nazywając narrację TVP „tępą propagandą”, podporządkowaną rządzącym. Za pierwowzór stawiają Węgry oraz tamtejszy Fidesz i Viktora Orbana, który niemal całkowicie podporządkował sobie węgierskie media. Jak? M.in. oficjalnie Środkowoeuropejska Fundacja Prasy i Mediów (KESMA) miała wspierać różnorodność na rynku medialnym, skupia jednak media zbliżone do rządu. Według think thanku Mertek tylko 9 proc. pieniędzy pochodzących na ogłoszenia rządowe trafia do mediów, które są niezależne od partii. To dopiero początek długiej listy argumentów za tym, że w ostatnich latach pluralizm na węgierskim rynku medialnym znacznie ograniczono.
U nas scenariusz węgierski w drugiej kadencji PiS zapowiedział już prof. Kik w rozmowie z Onetem: – Zgadzam się, że PiS nie pójdzie na frontalny atak. Spodziewam się raczej „szkoły węgierskiej”, czyli swoistego targu. PiS będzie kusił niektóre media, by zmieniły sposób narracji. Nie uda się to z TVN24, ale może udać się z Polsatem. Po prostu chodzi o przeciągnięcie jak największej liczby mediów na swoją stronę – skomentował prof. Kazimierz Kik, czym wywołał kolejną falę spekulacji.
O tym, że Polsat „skręcił w prawo” wielu dziennikarzy mówi już od co najmniej roku. W skrajnych przypadkach za przykład „zaorania” komercyjnych mediów podaje się nawet zmianę profilu Superstacji.
Przez ostatni miesiąc prowadzono w Polsce krótkoterminową Misję Obserwacyjną wyborów parlamentarnych w Biurze Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR OSCE). Efektem obserwacji był m.in. wniosek, że „wybory parlamentarne 13 października zostały dobrze przygotowane, ale stronniczość mediów i nietolerancyjna retoryka w kampanii budziły poważne obawy”. Organizacja zwróciła też uwagę, że „chociaż pluralistyczne, media były ostro podzielone według różnych ideologii politycznych”. Telewizji Polskiej zarzucono stronniczość, jednak media prywatne również miały nie być obiektywne.
Według OBWE „od czasu dojścia do władzy w 2015 roku Prawa i Sprawiedliwości, wprowadzono szereg zasadniczych zmian w przepisach regulujących sądownictwo i media publiczne”, które „zwiększyły zakres nominacji politycznych i ukształtowały postrzeganie rządu”. Z początkiem nowej kadencji wrócą też pytania o dekoncentrację (przez niektórych nazywanych szumnie „repolonizacją”), likwidację abonamentu i finansowanie mediów publicznych z budżetu państwa.
– Z doświadczenia powiem, że jeśli w ciągu 100 dni od powołania rządu nic się w tym zakresie nie będzie dziać, później już raczej nie ma szans na takie trudne projekty – podsumowuje jeden z naszych rozmówców.
Krótszy czas oglądania telewizji w 2018 roku
W 2018 roku liderem oglądalności wśród wszystkich widzów był Polsat, a w grupie komercyjnej TVN. Wśród głównych stacji wzrosty odnotowały TVP1 i TVP2, ale najwięcej zyskały TVP Sport, Super Polsat i TTV. Skrócił się średni czas oglądania telewizji, choć zwiększyły się wydatki reklamowe.
W 2018 roku średni dzienny zasięg radia wyniósł 72,4 proc., a tygodniowy – 91,9 proc. Z kolei średni dobowy czas słuchania wyniósł 272 minuty. Najchętniej słuchaną stacją niezmiennie było RMF FM, a sieć Eska wyprzedziła Jedynkę.
Wyniki mediów publicznych w 2018 roku
W ub.r. Telewizja Polska zanotowała wzrost przychodów o 24 proc. do 2,2 mld zł, głównie dzięki 359 mln zł więcej z abonamentu rtv. Wzrosły też wpływy nadawcy z reklam, sponsoringu, sprzedaży programów i licencji. W ub.r. zatrudnienie w firmie wynosiło prawie 2,7 tys. etatów.
W 2018 r. Polskie Radio osiągnęło wzrost wpływów sprzedażowych o 12,96 proc. do 336,53 mln zł oraz 15,3 mln zł zysku netto (wobec 2,79 mln zł rok wcześniej). 69 proc. przychodów spółki pochodziło z abonamentu i związanej z nim rekompensaty, na koniec ub.r. nadawca zatrudniał 1 285 pracowników etatowych, o 30 więcej niż przed rokiem. W br. planuje 62,05 mln zł straty.