Premiera książki „Nasz dworzec” i wernisaż zdjęć Arka Goli i Joanny Helander – fotografów pochodzących z Rudy Śląskiej – odbędą się w piątek 25 stycznia 2019 r. o godz. 18.00 w Galerii Fermata, w Stacji Biblioteka, na pięknie odnowionym dworcu PKP w Rudzie Śląskiej – Chebziu (ul. Dworcowa 33). Wystawa będzie czynna do 22 lutego 2019 r. Wstęp wolny.
To będzie pierwsza książka w tej bibliotece
„Nasz dworzec” będzie pierwszą książką, jaka zawita do Stacji Biblioteka, bo w obiekcie dopiero niedawno zakończył się remont. Bibliotekarze czekają na wyposażenie placówki, jej otwarcie dla czytelników ma się odbyć na przełomie kwietnia i maja 2019 r.
Premiera książki będzie więc też jedną z pierwszych okazji, by na własne oczy zobaczyć wnętrze odnowionego dworca w Chebziu. W tej publikacji spotykają się zdjęcia moje i Joanny. Jej fotografie to w znacznej mierze zdjęcia jej rodziny i rodzinnych okolic, bardziej osobiste. Moje, z racji tego, że jestem fotoreporterem i interesują mnie też tematy socjologiczne, są bardziej ogólnym spojrzeniem na to miasto – mówi Arek Gola.
Na „Nasz dworzec” składają się zdjęcia dwojga fotografów – związanego od lat z „Dziennikiem Zachodnim” Arkadiusza Goli oraz Joanny Helander. Wszystkie zostały zrobione w Rudzie Śląskiej.
– W tej publikacji spotykają się zdjęcia moje i Joanny – opowiada Arek Gola. – Jej fotografie to w znacznej mierze zdjęcia jej rodziny i rodzinnych okolic, bardziej osobiste. Moje, z racji tego, że jestem fotoreporterem i interesują mnie też tematy socjologiczne, są bardziej ogólnym spojrzeniem na to miasto. Joanna Helander fotografowała Rudę Śląską w latach 70 i 80., ja trochę później – od końca lat 80. do współczesności – dodaje Arek.
W książce znalazły się też wiersze Ryszarda Krynickiego. – Te świetne wiersze nadają naszej książce uniwersalności. Dzięki nim może ona zainteresować nie tylko mieszkańców Rudy Śląskiej, ale też ludzi, którzy nigdy tu nie byli – mówi Arek Gola.
Tytuł książki również pochodzi z jednego z wierszy Krynickiego, jest częścią zdania „Obudziłem się nagle na naszym dworcu”. – To niesamowity zbieg okoliczności, że tytuł wiąże się z miejscem, gdzie odbędzie się premiera i wernisaż. Zwłaszcza że nienawidzę łopatologicznych tytułów – wyznaje Arek Gola. – Nad projektem książki pracowaliśmy dwa lata, i dopiero gdy zwróciliśmy się do miasta Ruda Śląska o pomoc w jej wydaniu, okazało się, że remontują dworzec w Chebziu, by stworzyć tu m.in. bibliotekę – dodaje.
Joanna Helander
Joanna Helander, de domo Koszyk to fotografka, reżyserka filmów dokumentalnych, pisarka i tłumaczka, ceniona dokumentalistka życia codziennego w PRL-u, a także autorka filmowych i fotograficznych portretów twórców polskiej kultury. Urodziła się w 1948 roku w Rudzie Śląskiej 1 w kamienicy przy głównej ulicy, gdzie jej ojciec i jego matka przed wojną prowadzili sklep kolonialny. Joanna Helander uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza. Studiowała romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Również pierwsze inspiracje fotograficzne miały miejsce w Rudzie. To w przybudówce domku przy ulicy Kościelnej, gdzie ojciec Iry Kajzer, jej szkolnej koleżanki miał ciemnię fotograficzną, wywoływała pierwsze filmy i robiła czarno-białe fotografie. Ten rodzaj fotografii miał stać się jej pasją wiele lat później, już w innym kraju i w innym środowisku. W 1968 roku brała aktywny udział w studenckich zajściach marcowych w Krakowie, a jesienią tego samego roku została skazana na 10 miesięcy więzienia za protest przeciwko inwazji krajów Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Na emigracji w Szwecji przebywa od 1971 roku, tam też w Göteborgu ukończyła studia fotograficzne. W 1978 roku debiutowała głośną książką „Kobieta”, zawierającą fotograficzne portrety i wywiady z ludźmi żyjącymi w PRL-u. W 1983 roku została Fotografem Roku w Szwecji, a w trzy lata później ukazała się jej książka „Gerard K / listy z Polski” o losach śląskiej rodziny, poświęcona jej ojcu i jej miejscu urodzenia. Książka ta zyskała duży rozgłos i uznanie wybitnych szwedzkich krytyków, a jej specyficzna nowatorska forma została określona mianem „historycznego intymizmu”. Jej album fotograficzny poświęcony noblistce Wisławie Szymborskiej „Gdyby ta Polka była w Szwecji” został opublikowany w 1999 roku również po polsku. Wraz z przyjacielem reżyserem Bo Perssonem przetłumaczyła wiersze Ryszarda Krynickiego na szwedzki, które ukazały się w 1996 roku w książce „Planeta Fantasmagoria” zawierającą również jej fotografie. Opublikowała wiele artykułów, brała udział w wystawach zarówno indywidualnych, jak i grupowych. Wspólnie z Bo Perssonem zrealizowała wielokrotnie nagradzane autorskie filmy dokumentalne m.in. „Teatr Ósmego Dnia” „Powroty ”, „Bliźniaczki z Krakowa” „Walc z Miłoszem”, „Watching the Moon at Night”. Joanna Helander otrzymała w 2001 roku odznaczenie Ministra Spraw Zagranicznych Władysława Bartoszewskiego za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie, a w 2012 odznaczona została przez Prezydenta RP Krzyżem Wolności i Solidarności. W 2018 roku wybrana została Obywatelką Honorową Miasta Rudy Śląskiej.
Arkadiusz Gola
Arek Gola urodził się w 1972 roku w Rudzie Śląskiej. Mieszkał w rodzinnym domu w Kochłowicach. W siódmej klasie podstawówki trafił do klubu fotograficznego przy kopalni Nowy Wirek. Zajęcia tam prowadził górnik, Franciszek Poliwoda. Talent pedagogiczny tego pierwszego nauczyciela skłonił go do wyboru zawodu fotografa. Arek współpracował z „Kurierem Zachodnim”, „Głosem Zabrza i Rudy Śląskiej”. W 1996 roku przyjął propozycję pracy w „Dzienniku Zachodnim”, gdzie pracuje do dziś. Jest absolwentem Instytu Fotografii Kreatywnej Uniwersytetu Śląskiego w Czeskiej Opawie. Zdobywca nagród we wszystkich najważniejszych krajowych konkursach fotografii prasowej, w 2003 Dziennik Zachodni uhonorował go tytułem Dziennikarza Roku, w 2010 roku dostał nagrodę Prezydenta Miasta Zabrze w Dziedzinie Kultury. W 2017 roku otrzymał Odznakę Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, nadawaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego zdjęcia znajdują się w zbiorach Muzeum Śląskiego, Muzeum Historii Katowic, Muzeum Miejskiego w Zabrzu, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Muzeum Umeni w Ołomuńcu. Jest członek ZPAF-u (Związku Polskich Artystów Fotografików), autorem książki „Poziom na dwa łamy. Śląska fotografia prasowa w „Trybunie Robotniczej” i „Dzienniku Zachodnim”. 1960–1989” oraz albumów „Ludzie z węgla”, „Nie muszę wracać…”, „Stany graniczne” i „Ogrodowa 1”. Wystawiał swoje prace w kraju i za granicą (Czechy, Francja, Niemcy, Belgia, Słowacja). Z żoną i córką mieszka w Zabrzu.