Ambasadorowie państw członkowskich UE zatwierdzili w piątek porozumienie osiągnięte w grudniu 2023 r. między Radą a negocjatorami Parlamentu Europejskiego w sprawie nowego prawa ustanawiającego wspólne ramy usług medialnych na rynku wewnętrznym UE oraz chroniącego wolność mediów, ich pluralizm i niezależność redakcyjną w UE.
Nowe przepisy są odpowiedzią na rosnące w UE obawy dotyczące upolitycznienia mediów oraz braku przejrzystości w zakresie własności mediów i przydziału państwowych środków reklamowych dostawcom usług medialnych.
Wprowadzają zabezpieczenia mające na celu zwalczanie ingerencji politycznej w decyzje redakcyjne – zarówno w przypadku dostawców mediów prywatnych, jak i publicznych – ochronę dziennikarzy i ich źródeł oraz zagwarantowanie wolności i pluralizmu mediów.
Akt o wolności mediów opiera się na postanowieniach dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych z 2018 r. i rozszerza jej zakres o radio i prasę. W szczególności wprowadza niezależną europejską radę ds. usług medialnych, która ma zastąpić grupę organów regulacyjnych utworzoną na mocy dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych.
Rada będzie składać się z krajowych organów ds. mediów i będzie doradzać Komisji i wspierać ją w promowaniu spójnego stosowania kluczowych przepisów europejskiego aktu o wolności mediów i dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych we wszystkich państwach członkowskich, w tym poprzez wydawanie opinii i pomaganie Komisji w opracowaniu wytycznych.
Porozumienie określa m.in. odpowiedzialność państw członkowskich za zagwarantowanie pluralizmu, niezależności i prawidłowego funkcjonowania dostawców mediów publicznych; obowiązek państw członkowskich zapewnienia skutecznej ochrony dziennikarzom i dostawcom usług medialnych w trakcie wykonywania przez nich działalności zawodowej oraz zabrania państwom członkowskim stosowania środków przymusu w celu uzyskania informacji o źródłach dziennikarskich lub poufnych przekazach, z wyjątkiem określonych przypadków.
Akt o wolności mediów poszerza zakres wymogów dotyczących przejrzystości, zarówno w zakresie przejrzystości własności, która ma mieć zastosowanie do wszystkich dostawców usług medialnych, jak i przejrzystości reklamy państwowej.
Porozumienie Rady z Parlamentem określa zakres roli doradczej rady ds. usług medialnych i wzmacnia jej niezależność. Wprowadza także możliwość powołania przez nią grupy sterującej, a także konsultowania się z przedstawicielami mediów w kwestiach wykraczających poza zakres sektora mediów audiowizualnych.