Według Fundacji wskazują na to: zakaz przebywania w strefie objętej stanem wyjątkowym i brak możliwości wyłączenia z tego ograniczenia dziennikarzy, choć zagwarantowano to innym podmiotom, a także zakaz nagrywania oraz fakt, że w pasie przygranicznym ograniczono dostęp do informacji publicznej o prowadzonych tam działaniach.
Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka sytuacja na wschodniej granicy Polski nie wskazuje na istnienie uzasadnionych powodów wprowadzenia stanu wyjątkowego na tym obszarze, a rząd nie przedstawił informacji, które dowodziłyby spełnienia warunków, w których dopuszczalne jest podjęcie takiego kroku.
Ponadto Fundacja wskazuje, że opisane ograniczenia dotyczące możliwości wykonywania pracy przez dziennikarzy budzą wątpliwości z punktu widzenia zasady proporcjonalności, o której mówią konstytucja i ustawa o stanie wyjątkowym. „Wskazać należy, że wolność prasy i innych środków społecznego przekazu w Konstytucji została podniesiona do rangi zasady ustrojowej, a Europejski Trybunał Praw Człowieka regularnie powołuje się na prawo społeczeństwa do otrzymywania rzetelnych informacji o sprawach wagi publicznej oraz na fundamentalną rolę prasy w tym zakresie” – pisze w opinii prawnej HFPC.
„Bezpośrednim skutkiem ustanowionych zakazów jest praktyczne wyłączenie terenu stanu wyjątkowego spod kontroli społecznej. Skutek ten jest szczególnie niepokojący w sytuacji, gdy wcześniejsze obserwacje wskazywały na naruszenia prawa w zakresie obowiązków świadczenia pomocy humanitarnej i ochrony międzynarodowej. Brak obecności przedstawicieli mediów i innych osób, które mogłyby dokumentować i nagłaśniać nieprawidłowości i nadużycia władzy, rodzi poważne obawy, że będą one kontynuowane lub nawet rozszerzane” – alarmuje Fundacja.
Stan wyjątkowy został wprowadzony rozporządzeniem prezydenta Andrzeja Dudy 2 września 2021 roku na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego na 30 dni.