Przejęcie Polska Press przez Orlen naruszyło unijne i krajowe prawo dotyczące koncentracji oraz pluralizm medialny – oświadczyły we wspólnym stanowisku międzynarodowe organizacje dziennikarskie. Ponadto organizacja Article 19 dodała własną opinię ws. odwołania od zgody na fuzję Polska Press z Orlenem.
W opublikowanym w poniedziałek komunikacie Media Freedom Rapid Response (MFRR), koalicji organizacji pozarządowych monitorującej naruszenia wolności mediów w państwach Unii Europejskiej, wskazano na wiele wątpliwości wokół przejęcia koncernu prasowego przez Orlen, kontrolowany przez Skarb Państwa. „Od czasu sfinalizowania transakcji Orlen złamał wyraźne zobowiązania do poszanowania niezależności redakcyjnej i obsady kadrowej, zwalniając lub wypychając ośmiu redaktorów naczelnych tytułów Polska Press, wbrew tymczasowej decyzji sądu zawieszającej zakup” – czytamy w komunikacie.
W ten sposób nawiązano do decyzji Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 8 kwietnia. Na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) nakazał on wstrzymać przejęcie Polska Press do czasu rozstrzygnięcia odwołania od zgody na fuzję. Wydał ją na początku lutego prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Zdaniem RPO w postępowaniu nie wzięto pod uwagę wpływu, jaki przejęcie może wywrzeć na rynek mediów regionalnych oraz pluralizm, dlatego odwołał się od decyzji prezesa UOKiK.
Swoją opinię dołączyła brytyjska organizacja Article 19, specjalizująca się w walce o wolność wypowiedzi i dostępu do informacji. Przytoczyła liczne argumenty przeciwko fuzji. Jej zdaniem wymiana redaktorów naczelnych gazet Polska Press to dowód na wprowadzenie przychylnej PiS linii redakcyjnej dzienników. „UOKiK powinien był wziąć pod uwagę ryzyko, że transakcja może mieć negatywny wpływ na pluralizm mediów w Polsce. Zaniechanie tego stanowi wystarczającą podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji” – czytamy w stanowisku Article 19.
Ponadto zdaniem sygnatariuszy apelu UOKiK nie wziął pod uwagę zagrożenia dla pluralizmu medialnego gwarantowanego przez Europejską Konwencję Praw Człowieka oraz Kartę Unii Europejskiej. „Nie dokonując oceny, czy planowane przejęcie doprowadziło do naruszenia art. 11 ust. 2 Karty UE dotyczącej wolności i pluralizmu mediów, UOKiK naruszył art. 4 ust. Unii przy dokonywaniu oceny kontroli połączeń” – napisano w komunikacie.
„MFRR mocno wierzy, że te uchybienia UOKiK uzasadniają decyzję sądu o uchyleniu pierwotnej decyzji zatwierdzającej zakup przez PKN Orlen w grudniu 2020 roku Polska Press od niemieckiej firmy Verlagsgruppe Passau. Byłoby to nie tylko zwycięstwem rządów prawa, ale także ważnym zwycięstwem wolności, pluralizmu i niezależności mediów w Polsce” – tak podsumowano apel.
Od marca właścicielem Polska Press jest Orlen. Od tego momentu wymieniono zarząd koncernu prasowego (żadna z jego zmian ciągle nie jest wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego) oraz 11 redaktorów naczelnych gazet regionalnych należących do spółki.
MFRR monitoruje naruszenia wolności prasy i mediów w państwach członkowskich i krajach kandydujących do UE. Zapewnia prawne wsparcie i ochronę dziennikarzom i pracownikom mediów. Powstała w 2020 roku i jest finansowana przez Komisję Europejską. Kolektyw tworzy kilka organizacji międzynarodowych, m.in. International Press Institute (IPI) i European Federation of Journalists (EFJ).