Tegoroczna Nagroda Sacharowa została przyznana Andrzejowi Poczobutowi i Mzii Amaglobeli „w uznaniu ich odważnej walki o wolność słowa oraz demokratyczną przyszłość Białorusi i Gruzji”. „Ten Parlament solidaryzuje się z Mzią i Andrzejem oraz wzywa do ich natychmiastowego uwolnienia z więzienia, ponieważ mówienie prawdy tym, którzy mają władzę, nigdy nie powinno być przestępstwem” – powiedziała wczoraj w Strasburgu przewodnicząca Roberta Metsola.
Andrzeja Poczobuta podczas uroczystości wręczenia nagrody reprezentowała córka Jana Poczobut. Powiedziała: „To wielki zaszczyt stać tu dzisiaj i odbierać tę nagrodę w imieniu ojca. (…) Od prawie pięciu lat moja rodzina żyje w obliczu ciszy i niepewności, bez osoby, którą kochamy. Dzisiaj pragnę wyrazić głęboką wdzięczność Parlamentowi Europejskiemu za pamięć o nim – i za pamięć o wszystkich rodzinach, które żyją z tymi samymi pytaniami bez odpowiedzi”.
Andrzej Poczobut został zatrzymany 25 marca 2021 roku po rewizji w jego mieszkaniu w Grodnie. Białoruskie władze zarzuciły mu podżeganie do nienawiści i rehabilitację nazizmu oraz wzywanie do działań na szkodę Białorusi. Jego „przestępcza” działalność miała polegać m.in. na tym, że atak ZSRR na Polskę w 1939 roku nazywał „agresją”, interesował się historią Polaków na Grodzieńszczyźnie i opisywał działania polskiego ruchu oporu prowadzone po zajęciu tych terenów przez ZSRR. Tak jak w przypadku wielu innych dziennikarzy przestępstwem okazała się też jego praca, w ramach której przekazywał informacje z Białorusi. Został skazany na osiem lat kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. Jest przetrzymywany w łagrze w Nowopołocku, który słynie z wyjątkowo ciężkich warunków.
Podczas niedzielnej gali Grand Press Wojciech Czuchnowski z „Gazety Wyborczej” (Poczobut był jej korespondentem) powiedział, że w redakcji obawiają się, że dziennikarz stał się osobistym więźniem Aleksandra Łukaszenki, co utrudnia jego wydobycie z białoruskiego więzienia.
Mzię Amaglobeli, gruzińską dziennikarkę, współzałożycielkę i dyrektorkę niezależnych mediów Batumelebi i Netgazeti, reprezentowała dziennikarka Irma Dimitradze, która również pracuje dla Batumelebi. Odczytała słowa Amaglobeli: „Przyjmuję (tę nagrodę) w imieniu moich kolegów i koleżanek dziennikarzy, którzy dziś w Gruzji walczą o ocalenie dziennikarstwa jako takiego. Pracują niestrudzenie, abyście mogli usłyszeć głos oporu gruzińskich obywateli i aby prawda nie została uciszona”.
Amaglobeli została aresztowana w styczniu 2025 roku za udział w antyrządowych protestach. W sierpniu została skazana na dwa lata więzienia z powodów politycznych. Jako pierwsza kobieta więzień polityczny w Gruzji od czasu uzyskania przez kraj niepodległości i obrończyni wolności słowa Amaglobeli stała się symbolem prodemokratycznego ruchu protestacyjnego, sprzeciwiającego się reżimowi partii rządzącej „Gruzińskie Marzenie” po kontrowersyjnych wyborach z października 2024 roku.
Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli, nazwana imieniem radzieckiego fizyka i dysydenta Andrieja Sacharowa, to najwyższe wyróżnienie za działania na rzecz praw człowieka przyznawane przez Unię Europejską. Od 1988 roku Parlament Europejski corocznie honoruje nią osoby, grupy lub organizacje w uznaniu ich pracy na rzecz obrony praw człowieka, wolności wypowiedzi i wartości demokratycznych. Laureat otrzymuje 50 tys. euro.