Polskie media charakteryzuje mocna pozycja dużych portali internetowych, upartyjnienie nadawców telewizyjnych i wyraźna polaryzacja prasy. Zaufanie do mediów spada, a jako bardziej wiarygodny od Telewizji Polskiej postrzegany jest m.in. „Fakt” – wynika z dorocznego raportu Reuters Institute for the Study of Journalism na temat mediów cyfrowych.
„Digital News Report 2018” został zrealizowany przez YouGov na zlecenie Reuters Institute for the Study of Journalism. Pełny raport obejmuje 37 światowych rynków, w tym Polskę. W ankiecie internetowej na przełomie stycznia i lutego wzięło udział 2005 respondentów. Autorzy raportu podkreślają, że ze względów technicznych respondenci w Polsce i 13 innych krajach nie mieli możliwości uczestniczenia w badaniu za pośrednictwem urządzeń mobilnych, a wyłącznie laptopów i komputerów stacjonarnych, co mogło odbić się na szczegółowych danych.
Polska z penetracją internetu na poziomie 73 proc. znalazła się pod koniec listy, wraz z Portugalią (72 proc.) i Chorwacją (74 proc.), m.in. za Argentyną (79 proc.). W światowej czołówce są: Norwegia (ponad 99 proc.), Dania (97 proc.) i Stany Zjednoczone (96 proc.).
Ogólny poziom zaufania do mediów utrzymuje się na stałym średnim poziomie 44 proc. (51 proc. w stosunku do mediów konsumowanych przez samych respondentów), w Polsce – 48 proc. (spadek o 5 pkt proc. rok do roku). Tylko 23 proc. wszystkich respondentów ufa informacjom w mediach społecznościowych.
W raporcie odnotowano, że media internetowe (w tym serwisy społecznościowe) są źródłem informacji dla 86 proc. respondentów w porównaniu z 77 proc. czerpiących informacje z telewizji, 59 proc. z samych mediów społecznościowych i 27 proc. z prasy drukowanej. Aż 36 proc. (wzrost o 4 pkt proc.) Polaków korzysta z rozszerzeń blokujących reklamy w przeglądarkach internetowych, co stawia Polskę na drugim miejscu za Grecją (42 proc.).
Zgodnie z raportem na świecie panuje trend odwrotu od korzystania z Facebooka jako źródła wiadomości – najmocniejszy w Stanach Zjednoczonych, gdzie takie wykorzystywanie platformy zadeklarowało 39 proc. respondentów (spadek o 9 pkt proc. rok do roku). W najmniejszym stopniu z Facebooka jako ze źródła informacji korzystają Japończycy (9 proc.), w największym – mieszkańcy Malezji (64 proc.), Meksyku (61 proc.) oraz Grecji, Węgier i Argentyny (po 60 proc.). Współczynnik ten jest również wysoki w Polsce (54 proc., wzrost o 1 pkt proc.) i w Czechach (57 proc., wzrost aż o 10 pkt proc.).
W czołówce tradycyjnych źródeł informacji (telewizja, radio i prasa) pod względem popularności wskazywane są kanały TVN, w tym TVN 24. Na tydzień przed badaniem korzystało z nich 56 proc. ankietowanych, w tym 48 proc. przez co najmniej trzy dni. Dalej były: Polsat (41 proc. i 28 proc.), RMF FM (40 proc. i 27 proc.) i TVP (33 proc. i 26 proc.), przed Radiem Zet (27 proc. i 16 proc.) i „Gazetą Wyborczą” (22 proc. i 10 proc.).
Wśród internetowych źródeł informacji liderem był Onet.pl (52 proc. w tygodniu przed badaniem, 38 proc. przez co najmniej trzy dni), a wiceliderem – Wp.pl (48 proc. i 33 proc.), przed TVN24.pl (37 proc. i 27 proc.) i Interia.pl (31 proc. i 21 proc.).
Reuters Institute odnotował również, że 27 proc. ankietowanych w Polsce przyznało, że słyszało o Mariuszu Maksie Kolonce, a 9 proc. korzystało z jego kanałów w tygodniu przed badaniem. Podobny wynik osiągnął serwis Niezalezna.pl (27 proc. i 9 proc.), przed Natemat.pl (19 proc. i 8 proc.) i Wpolityce.pl (17 proc. i 6 proc.).
Spośród mediów tradycyjnych najwyższym zaufaniem w Polsce cieszą się: RMF FM (wynik 6,85/10 punktów wśród wszystkich, którzy rozpoznawali markę, 7,55 pkt wśród słuchaczy stacji) oraz Polsat (6,65 wśród ogółu i 7,36 punktów wśród widzów), przed TVN (6,47 i 7,26), Onet.pl (7,47 i 7,05) i Wp.pl (6,33 i 6,95). Na końcu rankingu – poniżej poziomu m.in. „Faktu” (5,12 i 6,66) – znalazły się: „Gazeta Polska Codziennie” (4,71 i 4,98 wśród odbiorców), TVP (4,7 i 6,32) i Radio Maryja (2,89 i 7,64).
Raport wskazuje, że Telewizja Polska jest odbierana jako wyraźnie oddzielona od większości mediów, zdecydowanie prawicowa i prorządowa, porównywalnie z Wpolityce.pl oraz „nacjonalistycznym serwisem PolskaNiepodlegla.pl działającym od 2013 roku”. Większość dużych polskich mediów, w tym Onet.pl, sytuowano jako skłaniające się ku lewicującym i liberalnym odbiorcom, co w największym stopniu ma dotyczyć TVN 24.
Większość ankietowanych uważa, że odpowiedzialność za walkę ze stronniczymi i mylącymi doniesieniami oraz fake newsami leży po stronie mediów głównego nurtu – wydawców (75 proc.) i platform (71 proc.). 60 proc. respondentów w Europie i 63 proc. w Azji życzy sobie interwencji w tej sprawie ze strony rządów. W Amerykach ten współczynnik nie przekracza 41 proc.
Za opracowanie raportu dotyczącego Polski odpowiada Grzegorz Piechota, Google Digital News visiting senior research fellow i członek Reuters Institute for the Study of Journalism.