Konkurs ma charakter otwarty i mogą w nim uczestniczyć wszyscy dziennikarze i fotoreporterzy. W tym roku przyznane będą nagrody i wyróżnienia w 13 kategoriach tematycznych.
Główna Nagroda Wolności Słowa dotyczy publikacji w obronie demokracji i praworządności, demaskujących nadużycia władzy, korupcję, naruszanie praw obywatelskich, praw człowieka. Funduje ją zarząd główny SDP i wynosi 20 tys. zł.
Stowarzyszenie jest również fundatorem Nagrody Watergate, przyznawanej za najlepsze prace z zakresu dziennikarstwa śledczego.
Pozostałe kategorie konkursowe to: Nagroda im. Kazimierza Dziewanowskiego za publikacje o problemach i wydarzeniach na świecie, Nagroda im. Macieja Łukasiewicza za publikacje na temat współczesnej cywilizacji i kultury oraz popularyzację wiedzy, Nagroda im. Janusza Kurtyki za publicystykę o tematyce historycznej, Nagroda im. Eugeniusza Kwiatkowskiego za dziennikarstwo ekonomiczne, Nagroda im. Stefana Żeromskiego za publikacje o tematyce społecznej, Nagroda im. Adolfa Bocheńskiego skierowana do młodych dziennikarzy za wyróżniające się dokonania dziennikarskie, Nagroda im. Kazimierza Wierzyńskiego za publikacje o tematyce sportowej, a także Nagroda im. Aleksandra Milskiego dla redakcji mediów lokalnych za podejmowanie tematów ważnych dla ich społeczności.
Z kolei fotoreporterzy i fotografowie mogą startować w kategoriach w dwóch kategoriach konkursowych: Nagroda im. Erazma Ciołka za fotografię społecznie zaangażowaną oraz Nagroda im. Eugeniusza Lokajskiego za fotografię o tematyce sportowej.
W ramach konkursu SDP przyznawana jest również nagroda Klubu Publicystów Ochrony Środowiska „Ekos” – Nagroda im. prof. Stefana Myczkowskiego, przyznawana za najlepsze publikacje o problemach ochrony środowiska.