Projekt nowelizacji ustawy o IPN zakłada m.in. karanie za przypisywanie narodowi polskiemu odpowiedzialności za zbrodnie nazistowskie oraz wprowadza odpowiedzialność cywilnoprawną za naruszenie dobrego imienia Rzeczpospolitej Polskiej i Narodu Polskiego.
Zdaniem HFPC, uchwalenie ustawy w tym kształcie mogłoby zniechęcić do zabierania głosu na temat pewnych wątków historii jako potencjalnie wiążących się z ryzykiem wszczęcia postępowania karnego. „Może to w konsekwencji wywołać tzw. »efekt mrożący« dla swobody debaty historycznej związany z groźbą poniesienia nieproporcjonalnie surowych sankcji karnych. Projekt przewiduje karę do trzech lat pozbawienia wolności za umyślne popełnienie przestępstwa przypisywania polskiemu narodowi odpowiedzialności za zbrodnie nazistowskie i inne zbrodnie prawa międzynarodowego” – mówi Dorota Głowacka, prawniczka HFPC, cytowana w materiale umieszczonym na stronie internetowej HFPC. Według Fundacji szczególne zaniepokojenie budzi propozycja wprowadzenia odpowiedzialności karnej (kary grzywny, kary ograniczenia wolności) także w przypadku nieumyślnego popełnienia tego czynu.
„Projekt ustawy nie zawiera odpowiednich rozwiązań zabezpieczających przed nadmiernym stosowaniem tych przepisów. HFPC wskazuje, że przewidziane w projekcie okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną (dodane w trakcie prac legislacyjnych) – popełnienie czynu w ramach działalności naukowej lub artystycznej – nie obejmują powszechnie wykorzystywanych dziś forów prowadzenia debaty historycznej, która odbywa się także za pośrednictwem mediów tradycyjnych oraz społecznościowych w internecie” – czytamy na stronie HFPC.